|
''Consta o MS de 374 folios en 4.° español; e contén gran número de intercalacións, notas marxinais e abreviaturas non fáciles de interpretar na súa maior parte, por cuxa razón prescindiuse delas no impreso, como tamén da caprichosa ortografía da época, a fin de obviar dificultades ao lector; e non se conservou a do orixinal senón nos nomes propios e patronímicos, nos de lugares, títulos dos libros e nalgunhas outras palabras, cuxa alteración puidiese inducir ao erro ou prexudicar a súa etimoloxía.''
''Co objectoobxecto de facilitar as buscas, clasificáronse os índices de varóns e de autores por orde alfabética de apelidos, pero respectouse o texto orixinal polas razóns aducidas.''
''O autor procurou reproducir, ás veces literalmente dos textos que consultou, as biografías e notas intercaladas no MS, das que unha parte proceden doutros autores e o resto son súas: unhas e outras figuran entre paréntese coas chamadas e notas correspondentes.''
3.{{note|3}} Véxase final da biografía de Orosio.
4.{{note|4}} Houbo dous ''curas de Fruime'': Diego Antonio Cernadas y Castro (1702-1777) e Antonio Francisco de Castro (1746-1825).
-----
==A==
</center>
'''ARES CANABAL''' (D. Miguel), natural de Santiago, Catedrático na súa Universidade, colexial en Salamanca, no vello de San Bartolomé; Canónigo lectoral de Ávila, de onde saíu para Bispo de Ourense, e tomou posesión o 30 de Maio de 1595, cuxa Igrexa gobernou 15 anos, con admirable celo, piedade e rectitude; e tan amante dela, que se esmerou en enriquecela donándoadoándoa moitas alfaias, xoias e ornamentos, que aínda hoxe duran e son os de máis prezo, especialmente o Tabernáculo, Custodia, lámpada, cáliz, vinagreiras, augamanilalmofía e fontes de prata sobredouradas; pezas todas momoi curiosas, grandes e ricas, que con tapicerías, pinturas e todo o seu Pontifical cedeulle antes de morrer. Non por isto faltaba á caridade cos pobres, tanto en esmolas públicas como segredas, sen os excesivos socorros, que nun ano estéril deu aos pobres de todo o seu Bispado. Ademais disto, na parroquia de San Andrés, onde se bautizou, fundou unha memoria perpetua para misas, vestir a 12 pobres e outras esmolas. Na súa Catedral dotou a festa de San Miguel, e unha Capelanía no coro, outra no lugar onde naceron os seus pais e renda para manter nel escola para os cativos; e moito máis fixera, se a malignidade, con preitos, non lle demandara facer moitos gastos para defender o goberno pastoral e ben espiritual do seu rabaño. No seu tempo foron colocados con moita magnificencia os santos corpos de San Torcuato e San Rosendo no Mosterio real de Celanova, a cuxa función asistiu, celebrando Misa de Pontifical. Á fin morreu a primeiro de Xaneiro de 1611. Cando o médico lle avisou da inminencia da súa muerte, con sosego de espírito admirable díxolle: ''Lex est non pena perire,'' e engadiu, ''statutum es hominibus semel mori.'' Fixo o seu testamento, e nel deixou algúns legados ao Colexio de Santiago, á devandita Parroquia de San Andrés, ao Colexio maior de Salamanca de San Bartolomé, e outras porcións para misas, distribuídas en todos os conventos pobres e casas de Orfos.
:M<small>UÑOZ:</small> ''Historia de Orense'', f.° 281.{{ref|4}}
'''ARAUJO''' (D. Francisco), estudióestudou en Salamanca, dondeonde tomótomou elo hábito dedo nuestronoso Padre SantoSan DomingoDomingos, ye enseñóensinou despuesdespois la TheologíaTeoloxía; en 1648 fuéfoi nombradonomeado ObispoBispo de Segovia, ye muriómorreu áo 19 de Marzo de 1664, enno cuyoano en añoque se imprimióimprimiu un tomo suyoseu de "''DecisionesDecisións moralesmorais eclesiasticaeeclesiásticas ete civilescivís''" en Leon, ye últimamenteultimamente en 1745. TambiénTamén dejódeixou ochooito óou diezdez volumenesvolumes en folio de ''TheologiaTeoloxía escolasticaescolástica'', impresos en España.
:M<small>ORERI:</small> t.° 1.°, f.° 659.—Parece que era natural de Verín en lana Limia, segúnsegundo Montevelo en lasnas notas alao ''Nobiliario deldo conde Don Pedro'', f.° 19, plana 369.
'''ALVAREZÁLVAREZ''' (elo Padre JuanXoán, de lada Compañía de JesúsXesús) natural deda Limia: escribióescribiu un tratado elegante, aunqueaínda que breve, de lada vida de Santa MarinaMariña, VírgenVírxe ye Mártir, ye otrasoutras memorias ilustres históricas deda susúa Patria.
:M<small>UÑOZ:</small> ''Historia de OrenseOurense'', f.° 27.
'''ARIAS BALBOA''' (D. Vicente), de noblenobre generaciónxeración ye elo mayormaior Letrado que tuvotivo elo mundo; así leo llamachama Gil González de AvilaÁvila en elno ''Teatro de lada IglesiaIgrexa de Plasencia ;'' ; fuéfoi compañerocompañeiro deldo ArzobispoArcebispo de Toledo D. Pedro Tenorio ye elo primerprimeiro glosador deldo Fuero''Foro real dedas las LeyesLeis de Castilla '', que mandómandou hacerfacer elo reyrei D. Alonso elo Sabio; fuéfoi Obispo deBispo dichada Iglesiadevandita yIgrexa murióe enmorreu elno añoano de 1414. ▼
▲'''ARIAS BALBOA''' (D. Vicente), de noble generación y el mayor Letrado que tuvo el mundo; así le llama Gil González de Avila en el ''Teatro de la Iglesia de Plasencia;'' fué compañero del Arzobispo de Toledo D. Pedro Tenorio y el primer glosador del Fuero real de las Leyes de Castilla, que mandó hacer el rey D. Alonso el Sabio; fué Obispo de dicha Iglesia y murió en el año de 1414.
:S<small>ARMIENTO:</small> t.° 1.° de ''Memorias para la Historia.''
'''ARIAS DELDO VILLAR''' (D. Juan), natural de Santiago, aunqueaínda algunosque algúns lelle prohijanprofillan Asturianoasturiano; fuéfoi de noblenobre extracción, gran Letrado ye DeanDeán de Sevilla: en 1484 leenviáronlle enviaronos los ReyesReis Católicos, con D. JuanXoán de Rivera, Señor de MontemayorMontemaior, áa tratar con CárlosCarlos VIII, nuevonovo reyrei de Francia, sobre laa restitución deldo Rosellón ye CerdaniaCerdaña ye continuar lasas paces con aquellaaquela coronacoroa. DespuésDespois fuéfoi nombradonomeado ObispoBispo de Oviedo;{{ref|5}} (hayhai quienquen asegura que yaxa loo era, antes deda la EmbajadaEmbaixada, ye enno eldito dicho añoano de 1484, ye parece másmáis conforme fuesefose autorizado con esta dignidaddignidade).) En 1491 fuéfoi nombradonomeado Presidente de lada Chancillería de Valladolid, ye últimamenteultimamente ObispoBispo de Segovia, con retención de lada Presidencia, otorgandooutorgando o suseu poder eno 13 de SeptiembreSetembro de 1498 en ValladolizValladolid, áa favor deldo BachillerBacharel Alonso Alvarez de Valdés, ArcedianoArcediago de GordonGordón, para que enno suseu nombrenome tomase la posesión dedo dichodevandito ObispadoBispado. MurióMorreu en elno mes de SeptiembreSetembro de 1501 enna la villavila de Mojados, ye fuéfoi sepultado enna susúa Catedral, enna lacapela capillamaior mayor alao lado deldo EvangelioEvanxeo, en unnun suntuoso sepulcro de alabastro con rejareixa doradadourada. Dotó en ellaDotouna unadunha misa losos miércolesmércores con cantores caperos,capeiros ye órganos, largaslongas propinas á losaos Prebendados presentes, sinsen admitir ausente por causa algunaningunha, que hastaata hoyhoxe se nombranomea laa Misa deldo ObispoBispo. DiólaDeuna muchosmoitos ornamentos preciosos, ye entre elloseles unaunha procesión de capas blancasbrancas, ye un acetre de plataprata en que se ven susas súas armas, que son unaunha flor de lis, ye cuatrocatro venerasvieiras{{ref|6}} (ye principalmente elo escudo dedas sussúas armas colocado seáchase hallana en la IglesiaIgrexa de Oviedo por haberreedificar reedificado muchamoita parte de elladela, ye son lasas mismasmesmas que anteceden).) HizoFixo imprimir en Venecia un Misal segoviano, ordenado por Pedro Alfonso, racioneroracioneiro, ye Diego de Castro, beneficiado en lana Catedral.
:C<small>OLMENARES:</small> ''Historia de Segovia'', cap. 35, § 15 y 16, f°, 443 y 444.—D<small>ÁVILA</small> en elno ''Teatro eclesiástico de lada IglesiaIgrexa de JaenXaén'', pág. 556.
'''ALCOCER''' (Francisco de), religiosorelixioso franciscano, natural deda la ciudadcidade de Santiago óde Compostela; floreciaflorecía en elno sigloséculo XVI, fuéfoi habilísimo en letras de humanidadhumanidades ye Theologiateoloxía; escribióescribiu varias obras, ye entre ellaselas un ''Tratado de eldo JuegoXogo'' impreso en Salamanca en 1559 ye un ''ConfesonarioConfesionario'' breve, impreso en la mismanesta, añoano de 1572.
'''AGUIAR SEIXAS Y ULLOA''' (D. Francisco) natural de lada ciudadcidade de Betanzos, colegialcolexial en losnos colegioscolexios de Cuenca, elno mayormaior de Salamanca y ene elno mayormaior de Fonseca en Santiago; CanónigoCóengo de Astorga, Penitenciario en lana metropolitana IglesiaIgrexa deldo ApostolApóstolo Santiago, ObispoBispo de MechoacanMechoacán, ye finalmente ArzobispoArcebispo de México, cuya elección se hizoelixido en 1681. Fué deFoi unadunha vida ejemplarexemplar é irreprensible, gran de limosneroesmoleiro; ye ejercitadoexercitado en actos tan heróicosheroicos, muriómorreu en opinión de varón justoxusto, áo 14 de Agosto de 1698. En elNo dia 11 de MayoMaio de 1739 sedeuse diócomezo principiono enPazo el Palacio ArzobispalArcebispal de México áás las InformacionesInformacións de ''non cultu'', conducentesdirixidas á la beatificación ye canonización dedo dichodevandito Prelado: fuéfoi nombradonomeado Juez deXuíz ellasdelas elo Sr. Dr. D. Alonso Franco Moreno ye Castro, colegialcolexial que fuéfoi en elno referido de Cuenca, DeanDeán de lada Metropolitana de México, ye Gobernador dedo suseu ArzobispadoArcebispado. ▼
▲'''AGUIAR SEIXAS Y ULLOA''' (D. Francisco) natural de la ciudad de Betanzos, colegial en los colegios de Cuenca, el mayor de Salamanca y en el mayor de Fonseca en Santiago; Canónigo de Astorga, Penitenciario en la metropolitana Iglesia del Apostol Santiago, Obispo de Mechoacan, y finalmente Arzobispo de México, cuya elección se hizo en 1681. Fué de una vida ejemplar é irreprensible, gran de limosnero; y ejercitado en actos tan heróicos, murió en opinión de varón justo, á 14 de Agosto de 1698. En el dia 11 de Mayo de 1739 se dió principio en el Palacio Arzobispal de México á las Informaciones de ''non cultu'', conducentes á la beatificación y canonización de dicho Prelado: fué nombrado Juez de ellas el Sr. Dr. D. Alonso Franco Moreno y Castro, colegial que fué en el referido de Cuenca, Dean de la Metropolitana de México, y Gobernador de su Arzobispado.
:G<small>ACETA</small> de esta ciudad del mes de Mayo de 1730.—M<small>ORERI</small>: t.º 2.º f.º 441, c.ª 2.ª—M<small>URILLO</small> en ''Geografía'', primera parte, lib. 2.º, cap.º 1.º, f.º 43.
-----
|
