A Virxe do Cristal/Parte III

Moito deben de quererse
os criados de Mazcareñas,
moito deben de quererse
cando tanto parrafean.
Tódalas noites sentados
nun grande poio de pedra,
están parolando solos
ó pé do castelo el i ela.

Mentira ou verdade, il corre
dendes da vila hastra a aldea,
que pra no outono casárense,
teñen a roupa xa feita;
pero hai quen xura e perxura
(nunca faltan malas lenguas)
que deica que os namorados
sallan xuntados da igrexa
han de pasar moitas cousas
i han de nacer moitas herbas...
Mala cousa é neste mundo
a condenada da envexa,
mais non van descamiñados
os que o casamento negan;
pois unha noite de lúa,
noite caladiña e fresca
do mes de Santiago, cando
todas son frores as veigas,
todo é, aromas o campo
e doce música a terra,
na praza de Vilanova,
do castelo onde a cancela,
Martiño e Rosa falaban
de semellante maneira:
-Martiño, ¿qué diaño
tes hoxe? ¿Non falas?
¿Pra estar como o moucho
viñeche da sacha?
Si cando te fuches
noxado n'estabas,
¿qué frema trouxeche
do monte prá casa?
¿Picoute unha cobra?
¿Guindoute unha galla?
¿Saíronche os lobos?
¿Botáronche a fada?...
Respundel, Martiño,
¿qué tes, que te calas?

-Non sei cómo te oio,
garduña eslavada,
non sei cómo te oio
¡i estoume con calma!
¡Qué teño! ¿Qué teño
pergúntasme, maula?...
¡Qué teño! Direicho...
Pois... iténoche lástema!
¡Treidora!
-¡Dios mío!
-Fiai de rapazas
que din que vos queren...
¡Fiai de palabras!...
-¡Martiño!
-O Martiño
n'impórtalle a nadia!...
-Pero, home, ¿toleas?
¡Asús, qué disgracia!
¡Veciños!...
-¡Non berres!
¡Non berres... e cala!
-Pero, home, si cousas
me dis que me espantan...
¡Si mesmo dás medo!
¡Si os ollos che saltan!
Martiño, ven, séntate,
sosega, descansa;
en nada che figuen
pra o mal que me tratas.
Soliña no mundo,
de nadia mirada
¡faltábaine agora
que ti me deixaras!

Pois eu ben te quero...
¡Por eso non marra!
-Ti quéresme moito...
Rosiña... rosada...
Ti quéresme moito...
Ti dícelo... e basta.
O mesmo dixeches
a Pedro Balada,
i a Xan de Ventraces
i ó amo da casa,
cando hai ano e medio
ven ver a labranza...
¡Que nunca el viñera!
¡Que nunca el chegara!
-¡Santísimo Cristo
de Ourense me valla!...
-Pra que hoxe te axude
xa é tarde, rapaza.
I eu, tolo, quería,
i eu, tolo, pensaba
casarme contigo...
¡Miniña da casta!...
-Martiño, anque probe,
faltar non me faltas.
¡Pois coida o que pensas!
¡Pois coida o que falas!
Pra bulra, xa abondan
seis meses de palra...
¿Qué Xan, nin qué Pedro?
¿Ti seique tes gana?...
No, pois... ¡Esmiólame
co rabo da sacha,
mais déixame a honra,
que é cousa sagrada!
¡A¡! Ti andas, Martiño,
con malas compañas
ti xúntaste agora
con xente malvada
e crés esas lenguas
peores que a rabia.
Fas ben, xa que podes.
Dende hoxe n'hai nada
de canto prá boda
decirche esperaba...
Tocante á limpeza
(¿e pois qué pensabas?),
¡cristal nunca viche
que á miña egualara!
-Rosiña!...
-¡A Rosiña
n'impórtalle a nadia!
I adiós. Si autra queres...
porveito che faga.
Desta sorte marmurando
Rosa, de esconsolo chea,
facendo como que ría
entrou no castelo apresa;
pero anque fai que fagamos
pra que se lle non coneza,
ela vai limpando os ollos
mentres que rube a escaleira.
Na porta, como unha estauta,
Martiño mórdese a léngoa,
i anque tose i asubía,
como quen non sente penas,
unha da boca lle sai
i outra no corpo lle queda...

Cando por fin, acordando,
pensou no que lle arrodea,
dixo, falando consigo:
"Ou mente Xan, ou mente ela".
E logo, tirando ó chau,
desesperado, a monteira,
añidíu: "No, pois... si Rosa
ten do cristal a pureza,
¡xuro a Dios, Xan de Ventraces,
que che hei de arrinca-la léngoa!