Aires da miña terra/Introdución
INTRODUCION
Escribir nada máis pr' onha provincia
Ou, com' os povos árcades fixeron,
Escribir sobr' a casca d'os curtizos,
Cáxeque todo vén á ser o mesmo.
A nosa vos, n'a soledá perdida,
Morrerá sin deixar xiquera ise éco
Qu' a brisa malencónica d' outono
Deixa n'a copa azul d'os ameneiros.
Non pode ser tampouco d' outra sorte:
Pasaron xa, pra non volver, os tempos
En qu' o lenguaxe era unha cifra máxica
Fácele sólo ó sacerdote hebreo.
As xentes tristes que n'o verbo humano
Percuran os ideales q' entreveron
Cando ó vate interrogan, novo Oráculo,
Queren revelaciós, que non misterios.
Y-escribir n'unha lengua conecida
D'aqueles sólo q' onda nós naceron,
¿Qu' e sinon responder ésas perguntas
En revesgados xeroulifos pérsicos?
Todo tende á unidá, ley, d'entre todas,
A máis ineusorabre d'o Progreso;
Y-él que de cen naciós un povo fixo,
Un idioma fará de cen dialeutos.
Como páran n'o mar todol-os rios,
Com' os rayos d'o sol páran n'un centro,
Todal-as lenguas han de parar n'unha,
Qu' hemos de falar todos, tarde ou cedo.
¿Por que botar ó púbrico este libro
Si a division dialéutica condeno?
Diredes, con razon, os que leades,
Si as ledes, estas páxinas.—Diréivolo:
Cando todal-as lenguas o fin topen
Que marca a todo o providente dedo,
E c'os vellos idiomas estinguidos
Sola unha fala universal formemos;
Esa fala pulida, idioma úneco,
Máis qu' hoxe enriquecido, e máis perfeuto,
Resúme d'as palabras máis sonoras
Qu' aquelas n'os deixaran como en herdo;
Ese idioma, compendio d'os idiomas,
Com' onha serenata pracenteiro,
Com' onha noite de luar docísimo,
Será—¿qué outro sinon? será o gallego.
Fala de miña nay, fala armoñosa,
En qu'o rogo d'os tristes rub' ó ceo
Y-en que decende a prácida esperanza
Ós afogados e doridos peitos;
Fala de meus abós, fala en q'os párias,
De trévoa e polvo e de sudor cubertos,
Piden á terra o gráu d'a côr d'a sangue
Qu' ha de cebar á besta d'o laudemio...
Lengua enxebre, en q' as ánemas d'os mortos
N'as negras noites de silencio e medo,
Encomendan ós vivos as obrigas
Que ¡mal pocados! sin cumprir morreron.
Idioma en que garulan os paxáros,
En que falan os ánxeles ós nenos,
En qu'as fontes solouzan e marmullan
Entr' os follosos álbores os ventos;
Non, tí non morrerás, céltica musa
Náda d'a Suevia n'os chouzales pechos,
Últemo amor d'o páledo Macías,
Atravesado o corazon c'un ferro;
Fecundo núme d'o úneco Rey sabio
Que n'o sólio d' España tivo asento,
Arpa imortal d'a doce Rosalía,
D'o infortunado Añon himno postreiro:
Tí non podes morrer... ¡Eso quixeran
Os desleigados que te escarneceron!
Mais ti non morrerás, Cristo d'as lenguas,
Non, ti non morrerás, ouh Nazareno!
Apóstol teu, anque o máis ruin de todos,
Pr' ónde quér levarey teu Evanxelio,
O fatelo vistindo d' inominia
Que pra mofa n'as costas che puxeron.
N'o teu nome, por terras e por mares.
Ofercerey paz e salú ós enfermos,
Falareilles d'a patria ós desterrados,
De libertade e redencion ós servos.
Anunciarey o dia d'o teu trunfo
Por cibdades e vilas e desertos,
E si por t' anunciar m' apedrearen,
¡Inda ó morrer te mentarán meus beizos!