|
adeprenderme<br>
a puntear.<br>
6.
<br>
Nosa Señora da Barca<br>
ten o tellado de pedra;<br>
ben o pudera ter de ouro<br>
miña Virxe si quixera.<br>
I<br>
¡Cánta xente..., cánta xente<br>
por campiñas e por veigas!<br>
¡Cánta polo mar abaixo<br>
ven camiño da ribeira!<br>
~Qué lanchas tan ben portadas<br>
con aparellos de festa!<br>
~Qué botes tan feituquiños<br>
con tan feituquiñas velas!<br>
Todos cargadiños veñen<br>
de xentiña forasteira<br>
e de rapazas bonitas<br>
cura de tódalas penas.<br>
¡Cántos dengues encarnados!<br>
¡Cántas sintas amarelas!<br>
¡Cántas cofias pranchadiñas<br>
dende lonxe relumbrean<br>
cal si fosen neve pura,<br>
cal froles da primadera!<br>
~Cánta maxesa nos homes!<br>
¡Cánta brancura nas nenas!<br>
I eles semellan gallardos<br>
pinos que os montes ourean,<br>
i elas cogolliños novos<br>
co orballo da mañán fresca.<br>
As de Muros, tan finiñas<br>
que un coidara que se creban,<br>
c'aquelas caras de virxe,<br>
c'aqueles ollos de almendra,<br>
c'aqueles cabelos longos<br>
xuntados en longas trenzas,<br>
c'aqueles cores rousados<br>
cal si a aurora llos puñera,<br>
pois así son de soaves<br>
como a aurora que comenza;<br>
descendentes das airosas<br>
fillas da pagana Grecia,<br>
elas de negro se visten,<br>
delgadiñas e lixeiras,<br>
refaixo e mantelo negro,<br>
zapato e media de seda,<br>
negra chaqueta de raso,<br>
mantilla da mesma peza,<br>
con terciopelo adornado<br>
canto enriba de sí levan ;<br>
fillas de reinas parecen,<br>
griegas estatuas semellan<br>
si a un raio de sol<br>
repousadas se contempran;<br>
ricos panos de Manila,<br>
brancos e cor de sireixa,<br>
crúzanse sobre o seu seio<br>
con pudorosa modestia,<br>
e por antre eles relosen<br>
como brillantes estrelas,<br>
aderesos e collares<br>
de diamantes e de pelras,<br>
pendentes de filigrana<br>
e pechuguiñas de cera.<br>
As de Camariñas visten<br>
cal rapaciñas gaiteiras,<br>
saias de vivos colores<br>
polo pescozo da perna,<br>
lucindo o negro zapato<br>
enriba de branca media;<br>
chambras feitas de mil raias<br>
azuladas e bermellas,<br>
con guarniciós que lles caen<br>
sobre a rumbosa cadeira.<br>
Para tocar o pandeiro<br>
non hai coma tales nenas,<br>
que son as camariñanas<br>
feitas de sal e canela.<br>
As de Cé, ¡Virxe do Carme!,<br>
¡qué cariñas tan ben feitas!<br>
Cando están coloradiñas<br>
no ruxe-ruxe da festa,<br>
cada mirar dos seus ollos<br>
fire como cen saetas.<br>
Nin hai mans tan ben cortadas,<br>
tan branquiñas e pequenas<br>
como as que amostran finxindo<br>
que non queren que llas vexan.<br>
Son as de Laxe unhas mozas...<br>
¡Vaia unhas mozas aquélas!<br>
Sólo con velas de lonxe<br>
quítaselles a monteira,<br>
porque son vivas de xenio,<br>
anque son rapazas netas.<br>
Bailadoras... n'hai ningunhas<br>
que con elas se entrometan,<br>
pois por bailar bailarían<br>
no cribo dunha peneira;<br>
mais, en toncando a que recen,<br>
en rezar son as pirmeiras...<br>
Dan ó mundo o que é<br>
dan á igrexa o que é<br>
As de Noia ben se axuntan<br>
cas graciosas rianxeiras,<br>
polos redondos peiños,<br>
polas cabeleiras creehas,<br>
polos morenos lunares<br>
e polas agudas lenguas,<br>
que abofé que en todo pican<br>
como si fosen pementa.<br>
Veñen dempóis, recatadas<br>
anque un pouquiño soberbias<br>
por aquelo que elas saben<br>
de antigüedade e nobresa<br>
(pois por acó todos somos<br>
tal coma Dios nos fixera),<br>
as meniñas ben compostas<br>
dunha vila quisquilleira,<br>
que por onde van parece<br>
que van dicindo ¡Canela!<br>
¿Prantamos ou non prantamos<br>
a cantas hai nesta terra?<br>
Mais si prantan ou non prantan<br>
non son eu quen o dixera,<br>
que fora pouca cordura,<br>
que fora farta llanesa.<br>
Baste desir que, xuntiñas<br>
todas na porta da igrexa,<br>
máis bonitas parecían<br>
que un ramiño de asucenas,<br>
máis frescas que unha leituga,<br>
máis sabrosiñas que fresas.<br>
Xa que fosen de Rianxo,<br>
que fosen de Rendodela,<br>
de Camariñas ou Laxe,<br>
de Laxe ou de Pontareas,<br>
todas eran tan bonitas,<br>
todas tan bonitas eran<br>
que o de máis duras entrañas<br>
dera as entrañas por elas...<br>
Por eso se derretían,<br>
cal si foran de manteiga,<br>
diante delas os rapaces,<br>
os rapaciños da festa,<br>
os mariñeiros do mare<br>
que donde á Virxe viñeran<br>
porque a Virxen os salvara<br>
de naufragar na tormenta.<br>
Mais si salvaron no mare<br>
non se salvarán na terra,<br>
mariñeiros, mariñeiros,<br>
que aquí tamén hai tormentas<br>
que afogan corasonciños<br>
sin que lle vallan ofertas,<br>
que oie a Virxe ós que<br>
do mar antre as ondas feras,<br>
mais non oie ós namorados<br>
que de afogarse se alegran.<br>
II<br>
Ramos de froles parece<br>
Muxía a das altas penas<br>
con tanta rosa espallada<br>
naquela branca ribeira,<br>
con tanto caraveliño<br>
que relose antre as areas,<br>
con tanta xente que corre,<br>
que corre e se sarandea<br>
ó son das gaitas que tocan<br>
e das bombas que reventan,<br>
uns que venden limoada,<br>
outros augua que refresca,<br>
aquéles dulce resolio<br>
con rosquilliñas de almendra;<br>
os de máis alá sandías<br>
con sabrosas sirigüelas,<br>
mentras tanto que algún cego<br>
ó son de alegre pandeira,<br>
toca un carto de guitarra<br>
para que bailen as nenas.<br>
¡Bendita a Virxe da Barca!<br>
¡Bendita por sempre sea<br>
miña Virxe milagrosa<br>
en quen tantos se recrean!<br>
Todos van por visitala,<br>
todos alí van por vela<br>
na súa barca dourada,<br>
na súa barca pequena,<br>
donde están dous anxeliños,<br>
dous anxeliños que reman.<br>
Alí chegóu milagrosa<br>
nunha embarcasón de pedra.<br>
Alí, porque Dios o quixo,<br>
sempre adoradores teña.<br>
A pedra, bala que bala,<br>
sírvelle de centinela<br>
e mentras dormen os homes<br>
ela adorasón lle presta<br>
con aquel son campanudo<br>
que escoitar lonxe se deixa<br>
e a quen o mar con<br>
humildosos lle contesta.<br>
Cando as campanas repican<br>
e a música retumbea,<br>
cal nun ceo, polas naves<br>
da recollidiña igrexa;<br>
cando os foguetes estalan<br>
nos aires, e voces frescas<br>
polo espaso cas gaitiñas<br>
e cos tambores se mescran,<br>
estonces a pedra bala<br>
tan alegre e tan contenta<br>
que anque un cento de presoas<br>
brinca e salta enriba dela,<br>
coma si fose mociña,<br>
máis que unha pruma lixeira,<br>
alegre como unhas pascuas<br>
salta e rebrinca con elas.<br>
Choven estonces presentes,<br>
choven estonces ofertas<br>
que lle traen os romeiros<br>
en feitiñas carabelas<br>
diante da Virxe bendita,<br>
ós pes da sagrada Reina,<br>
e por eso alí lle cantan<br>
cando se despiden dela:<br>
Nosa Señora da Barca<br>
ten o tellado de pedra<br>
ben o pudera ter de ouro<br>
miña Virxe si quixera.
7.
<br>
Fun un domingo,<br>
fun pola tarde,<br>
co sol que baixa<br>
tras dos pinares,<br>
cas nubes brancas<br>
sombra dos ánxeles,<br>
cas palomiñas<br>
que as alas baten<br>
con un batido<br>
manso e suave,<br>
atravesando<br>
vagos celaxes,<br>
mundos estraños<br>
que en raios parten<br>
ricos tesouros<br>
de ouro e diamante.<br>
Pasín os montes,<br>
montes e valles;<br>
pasín llanuras<br>
e soledades;<br>
pasín os regos,<br>
pasín os mares<br>
cos pes enxoitos<br>
e sin cansarme.<br>
Colléume a noite,<br>
noite brillante<br>
cunha luniña<br>
feita de xaspes,<br>
e fun con ela<br>
camiño adiante,<br>
cas estreliñas<br>
para guiarme,<br>
que aquel camiño<br>
sólo elas saben.<br>
Dempóis a aurora<br>
co seu sembrante<br>
feito de rosas<br>
veu a alumbrarme,<br>
e vin estonces,<br>
antre o ramaxe<br>
de olmos e pinos,<br>
acobexarse<br>
branca casiña<br>
con palomare<br>
donde as pombiñas<br>
entran e saien.<br>
Nela se escoitan<br>
doces cantares,<br>
nela garulan<br>
mozos galantes<br>
cas rapaciñas<br>
de outros lugares.<br>
Todo é contento,<br>
todo é folgare<br>
mentras a pedra<br>
bate que bate,<br>
mole que mole,<br>
dalle que dalle,<br>
con lindo gusto<br>
faille compases.<br>
Non hai sitiño<br>
que máis me agrade<br>
que aquel muíño<br>
dos castañares,<br>
donde hai meniñas,<br>
donde hai rapaces<br>
que ricamente<br>
saben loitare;<br>
donde rechinan<br>
hasta cansarse<br>
mozos e vellos,<br>
nenos e grandes,<br>
e, anque non queren<br>
que aló me baixe,<br>
sin que o soupera<br>
na casa naide,<br>
fun ó muíño<br>
do meu compadre;<br>
fun polo vento,<br>
vin polo aire.<br>
8.
<br>
Un repoludo gaiteiro,<br>
de pano sedán vestido,<br>
como un príncipe cumprido,<br>
cariñoso e falangueiro,<br>
antre os mozos o pirmeiro<br>
e nas siudades sin par,<br>
tiña costume en cantar<br>
aló pola mañanciña:<br>
- Con esta miña gaitiña<br>
ás nenas hei de engañar.<br>
Sempre pola vila entraba<br>
con aquél de señorío;<br>
sempre con poxante brío<br>
co tambor se acompasaba;<br>
e si na gaita sopraba,<br>
era tan dose soprar,<br>
que ben fixera en cantar<br>
aló pola mañanciña:<br>
- Con esta miña gaitiña<br>
ás nenas hei de engañar.<br>
Todas por el reloucaban,<br>
todas por el se morrían;<br>
si o tiñan cerca, sorrian;<br>
si o tiñan lonxe, choraban.<br>
¡Mal pecado! Non coidaban<br>
que c'aquel seu frolear<br>
tiña eostume en cantar<br>
aló pola mañanciña:<br>
- Con esta miña gaitiña<br>
ás nenas hei de engañar.<br>
Camiño da romería,<br>
debaixo dunha figueira,<br>
¡cánta meniña solteira<br>
\Quérote, lle repetía...!<br>
I el ca gaita respondía<br>
por a todas emboucar,<br>
pois ben fixera en cantar<br>
aló pola mañanciña :<br>
- Con esta miña gaitiña<br>
ás nenas hei de engañar.<br>
Elas louquiñas bailaban<br>
e por xunta del corrían<br>
cegas..., cegas, que non vían<br>
as espiñas que as cercaban;<br>
probes palomas, buscaban<br>
a luz que as iba queimar,<br>
pois que el soupera cantar<br>
aló pola mañanciña:<br>
ó son da miña gaitiña<br>
ás nenas hei de engañar.<br>
Nas festas ¡cánto contento!<br>
¡Cánta risa nas fiadas!<br>
Todas, todas, namoradas,<br>
déranlle o seu pensamento.<br>
I el que, de amores sedento,<br>
quixo a todas engañar,<br>
cando as veu dimpóis chorar,<br>
cantaba nas mañanciñas:<br>
- Non sean elas toliñas:<br>
non veñan ó meu tocar.<br>
9.
<br>
Díxome nantronte o cura<br>
que é pecado...<br>
Mais aquél de tal fondura<br>
¿,cómo o facer desbotado?<br>
Dálle que dálle ó argadelo,<br>
noite e día,<br>
e pensa e pensa naquelo,<br>
porfía que te porfía...<br>
Sempre malla que te malla,<br>
enchendo a cunca,<br>
porque o que o diancre traballa,<br>
din que acaba tarde ou nunca.<br>
Canto máis digo: ¡Arrenegado!<br>
¡Demo fora!,<br>
máis o demo endemoncrado,<br>
me atenta dempóis i agora.<br>
Máis ansias teño, máis sinto,<br>
¡rematada!,<br>
que non me queira Jacinto<br>
nin solteira nin casada.<br>
Porque deste ou de outro modo,<br>
a verdá digo,<br>
quixera atentalo e todo,<br>
como me atenta o enemigo,<br>
¡Que é pecado..., mina almiña!<br>
Mais que sea,<br>
¿cál non vai, si é rapaciña,<br>
buscando o que ben desea?<br>
Nin podo atopar feitura,<br>
nin asento,<br>
que me está dando amargura<br>
sempre este mal pensamento.<br>
Din que parés lagarteiro<br>
desprumado,<br>
si é verdad, ¡meu lagarteiro<br>
tenme o corasón prendado!<br>
Cara de pote fendido<br>
ten de alcume;<br>
mellor que descolorido,<br>
quéroo tostado do lume.<br>
Si elas cal eu te miraran,<br>
meu amore,<br>
nin toliña me chamaran,<br>
nin ti me fixeras dore.<br>
Vino unha mañán de orballo,<br>
á mañecida,<br>
durmindo ó pe dun carballo,<br>
enriba da herba mollida.<br>
Arriméime paseniño<br>
á súa beira,<br>
e sospiraba mainiño<br>
coma brisa mareeira.<br>
E tiña a boca antraberta,<br>
como un neno<br>
que mirando ó ceu desperta<br>
deitadiño antre o centeno.<br>
I as guedellas enrisadas<br>
lle caían,<br>
cal ovellas en manadas,<br>
sobre as froliñas que abrian.<br>
;Meu Dios! ~Quén froliña fora<br>
das daquélas... !<br>
¡Quén as herbas que en tal<br>
o tiñan pretiño delas!<br>
¡Quén xiada, quén orballo<br>
que o mollóu!<br>
¡Quén aquel mesmo carballo<br>
que cas ponlas o abrigóu!<br>
Mentras que así o contempraba,<br>
rebuléu ;<br>
e penséi que me afogaba<br>
o corasonciño meu.<br>
Bate que bate, batía<br>
sin parar;<br>
mais eu tembrando decía:<br>
Agora lle hei de falar.<br>
E volvéu a rebulir<br>
moi paseniño.<br>
¡Ai!, e botéi a fuxir,<br>
lixeira polo camiño.<br>
Dempóis, chora que te chora,<br>
avergonzada,<br>
dixen: Si el non me namora,<br>
non lle diréi nunca nada.<br>
E non me namora, non,<br>
¡maldizoado!<br>
Mentras o meu corasón quérelle<br>
anque sea pecado.<br>
E vai tras de outras mociñas<br>
tan contento,<br>
i eu con unhas cadiñas<br>
prendíno ó meu pensamento.<br>
E que queira que non queira,<br>
está comigo,<br>
i á postre i á derradeira,<br>
con el me atenta o enemigo.<br>
¡Sempre malla que te malla<br>
enchendo a cunca!<br>
I é que o que o<br>
acabará tarde ou nunca.<br>
Por eso, anque o cura dixo<br>
que é pecado,<br>
mal que tanto mal me fixo<br>
nunca o daréi desbotado.<br>
10.
<br>
Quíxente tanto, meniña,<br>
tívenche tan grande amor<br>
que para min eras lúa,<br>
branca aurora e craro sol;<br>
augua limpa en fresca fonte,<br>
rosa do xardín de Dios,<br>
alentiño do meu peito,<br>
vida do meu corazón.<br>
Así che falín un día<br>
camiñiño de San Lois,<br>
todo oprimido de angustia,<br>
todo ardente de pasión,<br>
mentras que ti me escoitabas<br>
depinicando unha frol<br>
porque eu non vise os teus ollos<br>
que refrexaban traiciós.<br>
Dempóis que sí me dixeches,<br>
en proba de teu amor,<br>
décheme un caraveliño<br>
que gardín no corazón.<br>
¡Negro caravel maldito,<br>
que me firéu de dolor!<br>
Mais, a pasar polo río,<br>
¡o caravel afondóu...!<br>
Tan bo camiño ti leves<br>
como o caravel levóu.
| 