Crónicas de Galiza. As letras vernáculas e a cultura: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
Sen resumo de edición |
||
Liña 12:
<div class=prose>
O movemento espiritual iniciado hai dez anos en Galiza non defraudou aos que agardabamos del copiosos, e sobre todo, delicados froitos. No político sufriu vicisitudes, tivo que loitar, nos primeiros momentos, por unha parte, coa incomprensión das xentes, e por outra, cos intereses creados e coa tradición caciquil arraigada no chan galego. Para destruír isto non faltaban entusiasmos; pero carecíase de medios para que o triunfo fose inmediato. Ninguén, sen embargo, confiaba ilusoriamente nunha rápida vitoria. Homes maduros e homes mozos sabían ata que punto as taifas políticas tiñan unha forza poderosa, absorbente; expugnalas das súas posicións non era obra dun día, senón esforzo tenaz, xeneroso e perseverante, de moitos anos. E con este esforzo perseverante e xeneroso entraron na liza. Había que salvar a Galiza e incorporala ao ritmo intelectual, político e social de Europa. A cruzada acusou a súa forza nalgúns intres, e disto foi indicio que o caciquismo, seguro nos seus redutos, amosase inquedanza e trocase o incremento das súas persecucións, como nel era táctica acostumada, por unha actitude favorable á concordia e até ao diálogo. O proceso quedou interrompido por acaecementos de todos coñecidos. Os sucesos posteriores non tiveron máis transcendencia que o dun sinxelo trasfego, sen operación a fondo e sen que se roturase nas realidades galegas ningún novo camiño. E dese modo se estrangularon moitas posibilidades, sen visible compensación. As “Irmandades dá Fala”, que se instituíron nos pobos galegos de maior importancia, eran os aglutinantes deste movemento rexional, que revivía a lembranza dun organismo precursor, “Solidariedade galega”, e que, como esta, estaba caracterizado pola austeridade, pola sinceridade de propósitos, en antagonismo coas forzas políticas militantes, e por un idealismo que, como sempre, era reputado de loucura polos que tiñan interese en ridiculizalo para manter os seus privilexios e conservar as súas prebendas, incapaces de concibir o valor dunha doutrina senón reporta inmediatamente bens prácticos. A mocidade inquieta e estudosa sumouse ás novas falanxes, xa cun ardor intransixente e a veces agresivo de catecúmenos, fase pasional en todo movemento de rexeneración, xa consagrándose, por medio das letras e da investigación, á exexese da historia de Galiza nos seus diversos aspectos, como fito na acción común da palinxenesia que se propugnaba. Rescatar o sentido da tradición en canto tiña un valor dinámico, incorporándoo a un concepto integral de rexión, e socializando o uso da lingua vernácula, relegado ao “rus” polo ruralismo espiritual das cidades, adulterado ou oculto por varias formas externas, eran a pedra de toque dese movemento, á vez restaurador e innovador. O aspecto político estaba concentrado na propaganda das “Irmandades”; o científico e literario constituíu a preocupación, laboriosa e activa, das novas mocidades. O movemento literario alumeou moitas xoves mentes e trouxo á bibliografía galega un renacemento que non tivo par dende o século XIV. Dende hai dez anos publicáronse en idioma galego máis libros que no transcurso de cinco séculos. E o idioma adquiriu un uso e unha discusión social parellos á excelencia intrínseca que como instrumento ideolóxico e estético amosou na literatura. Neste interregno publicáronse as mellores obras de Ramón Cabanillas, de quen pode dicirse que naceu á poesía galega na emigración, con ímpeto combatente, ao conxuro do sentimento nostálxico -esa “saudade” tan certa por máis que se desvalorice e mistifique- e da lembranza da terra aferrollada e escarnecida. “Dá terra asoballada” sinalou o ápice da súa musa pugnaz, que reavivaba ao cabo de cinco lustros os apostrofes dun bardo, que por contraste enmudeceu no exilio: [[Autor:Manuel Curros Enríquez|Curros Enríquez]], López Abente, Rodríguez González, Vitoriano Taibo e Lugrís Freire publicaron nesta época os seus mellores libros de versos. [[Autor:Antón Villar Ponte|Antonio Villar Ponte]] escribiu “Almas mortas”, unha novela de tese en que se presenta o problema da emigración; Vicente Risco deu a luz a súa “Teoría do nazonalismo galego”, e Ramón Villar Ponte, “Doutrina nazonalista” e unha “Historia sintética de Galicia”. Neste tempo Castelao non deu repouso ao seu lapis prodixioso, e o seu labor artística culminou en “Cousas” e en “Álbum”, aínda inédito. Publicaron unha gramática galega e un “Dicionario galego-castelán” Lugrís Freiré e Carré Alvarellos. [[Autor:Francisca Herrera Garrido|Francisca Ferreira]], unha escritora sobre a cal se estende inxustamente o esquecemento, aportou a este renacemento literario unha novela excelente, “Néveda”, e [[Autor:Xosé Lesta Meis|Xosé Lesta Meis]] outra:
</div>
</poem>
|