Vagalumes/Brétema
Cúbrese o río de escura néboa,
que, pouco a pouco,
vaise estendendo a ambas orelas,
montes e soutos
e ó val enteiro de fertís veigas,
cheas de froito,
gándaras, fragas e piñeirales,
casas e piornos,
entebrecidos polo seu manto,
que encobre todo,
deixando, tal que se afundidas
tódalas cousas foran nun pozo.
¡Bretemal mesto! Semella o día
boca de lobo.
Onse as mulleres chamar ós nenos
que ó touzal foron
guiar as vacas mailas ovellas.
¡Probes! Pillounos
o neboeiro, meus coitadiños,
mesmo de sócato.
Xa cos carreiros ora n'acertan,
e choran fondo,
corretexando sin vieiro certo
atontadiños por antre os toxos.
Xa sulagado vai no silenzo
quedando todo.
Xa nin se ôn berros, nin se ôn laídos,
nin se ôn saloucos.
A Natureza quedou prendida
dun fondo sono.
De cando en cando un can oubea
negros agoiros.
Unha orballeira de chuvia maina
de abril e outono
por antre a brétema caeu na terra
e mollou todo.
A Natureza —¡non despertala!--
sigue abraiada nun fondo sono.
¡Ouh, que tristura cando así a brétema
encobre todo!:
apenca as veigas, apenca as hortas
e apenca os froitos;
leva ós fogares choros e bágoas
e bara os corpos;
fai con que a xente perda os vieiros,
e anguria todo.
¡Ouh, que tristura cando así a brétema
encobre todo!:
apenca as veigas, apenca as hortas,
apenca os arbres e bara os corpos.
¡Bretemal mesto cobre a miña alma
de eterno loito!
Fondos pesares, penas sin termo,
dores sin conto,
tranme de hai tempo agrilloado
o meu ser todo.
¡Benia as noitebras que cân na terra,
e cân nos corpos,
se unha moxena de luz e espranza
brila no fondo
do noso esprito! Mais ¡ai! que eu teño
e levo adoito
encol do corpo bretemal mesto,
encol da i-alma, ¡eterno loito!
No Val de Barcia, 19 abril do ano 1926