Constitución española de 1869

Esta páxina forma parte dos Documentos históricos contidos en Wikisource.

  Este texto é unha tradución. Vexa o texto na súa lingua orixinal en: [1] ou [2]

CONSTITUCIÓN DA NACIÓN ESPAÑOLA

promulgada o día 6 de xuño de 1869

Nación española, e no seu nome as Cortes Constituíntes elixidas por sufraxio universal, desexando afianzar a xustiza, a liberdade e a seguridade, e prover ao ben de cantos vivan en España, decretan e sancionan a seguinte

C O N S T I T U C I Ó N

Título I - Dos españois e os seus dereitos

Artigo 1.

Son españois:

1. Tódalas persoas nadas en territorio español.
2. Os fillos de pai ou nai españois, aínda que nacesen fóra de España.
3. Os estranxeiros que obtivesen carta de natureza.
4. Os que, sen ela, gañasen veciñanza en calquera pobo do territorio español.

A calidade de español adquírese, consérvase e pérdese con arranxo ao que determinen as leis.

Artigo 2.

Ningún español nin estranxeiro poderá ser detido nin preso senón por causa de delito.

Artigo 3.

Todo detido será posto en liberdade ou entregado a a Autoridade xudicial dentro das vinte e catro horas seguintes ao acto da detención.

Toda detención deixarase sen efecto ou elevará a prisión dentro das setenta e dúas horas de ser entregado o detido ao xuíz competente.

A providencia que se ditar, notificarase ao interesado dentro do mesmo prazo.

Artigo 4.

Ningún español poderá ser preso senón en virtude de mandamento de xuíz competente. O auto polo cal se ditou o mandamento, ratificarase ou reporá, ouvido o presunto reo, dentro das setenta e dúas horas seguintes ao acto da prisión.

Artigo 5.

Ninguén poderá entrar no domicilio dun español, ou estranxeiro residente en España, sen o seu consentimento, agás nos casos urxentes de incendio, inundación ou outro perigo análogo, ou de agresión ilexítima procedente de dentro, ou para auxiliar a persoa que desde alí pida socorro.

Fóra destes casos, a entrada no domicilio dun español, ou estranxeiro residente en España, e o rexistro dos seus papeis ou efectos, só poderán decretarse polo Xuíz competente e executarse de día.

O rexistro de papeis e efectos terá sempre lugar a presenza do interesado ou dun individuo da súa familia, e, na súa falta, de dúas testemuñas veciñas do mesmo pobo.

Con todo, cando un delincuente, achado in fraganti e perseguido pola Autoridade ou os seus axentes, se refuxiar no seu domicilio, poderán estes penetrar nel, só para o acto da aprehensión. Se se refuxiar en domicilio alleo, procederá requirimento ao dono deste.

Artigo 6.

Ningún español poderá ser compelido a mudar de domicilio ou de residencia senón en virtude de sentenza executoria.

Artigo 7.

En ningún caso poderá deterse nin abrirse pola Autoridade gubernativa a correspondencia confiada ao correo, nin tampouco deterse a telegráfica.

Pero en virtude de auto de xuíz competente poderán deterse unha e outra correspondencia, e tamén abrirse en presenza do procesado a que se lle dirixa por correo.

Artigo 8.

Todo auto de prisión, de rexistro de morada, ou de detención da correspondencia escrita ou telegráfica, será motivado.

Cando o auto careza deste requisito, ou cando os motivos en que se fundou declárense en xuízo ilexítimo ou notoriamente insuficientes, a persoa que houber sido presa, ou cuxa prisión non se ratifique dentro do prazo sinalado no art. 4º, ou cuxo domicilio houber sido violado, ou cuxa correspondencia houber sido detida, terá dereito a reclamar do xuíz que ditase o auto unha indemnización proporcionada ao dano causado, pero nunca inferior a 500 pesetas.

Os axentes da Autoridade pública estarán así mesmo suxeitos á indemnización que regule o xuíz, cando reciban en prisión a calquera persoa sen mandamento en que se insira o auto motivado, ou cando a reteñan sen que devandito auto fose ratificado dentro do termo legal.

Artigo 9.

A Autoridade gubernativa que infrinxa o prescrito nos artigos 2º, 3º, 4º e 5º, incorrerá segundo os casos, en delito de detención arbitraria ou de violación de morada, e quedará ademais suxeita á indemnización prescrita no parágrafo segundo do artigo anterior.

Artigo 10.

Terá así mesmo dereito a indemnización regulada polo xuíz, todo detido que dentro do termo sinalado no art. 3º non fose entregado á Autoridade xudicial.

Se o xuíz, dentro do termo prescrito no devandito artigo, non elevar a prisión a detención, estará obrigado para co detido á indemnización que establece o art. 8º.

Artigo 11.

Ningún español poderá ser procesado nin sentenciado senón polo xuíz ou tribunal a quen, en virtude de leis anteriores ao delito, competa o coñecemento, e na forma que estas prescriban.

Non poderán crearse tribunais extraordinarios nin comisións especiais para coñecer de ningún delito.

Artigo 12.

Toda persoa detida ou presa sen as formalidades legais, ou fóra dos casos previstos nesta Constitución, será posta en liberdade a petición súa ou de calquera español.

A lei determinará a forma de proceder sumariamente neste caso, así como as penas persoais e pecuniarias en que haxa de incorrer o que ordenar, executar ou fixer executar a detención ou prisión legal.

Artigo 13.

Ninguén poderá ser privado temporal ou perpetuamente dos seus bens e dereitos, nin turbado na posesión deles, senón en virtude de sentenza xudicial.

Os funcionarios públicos que baixo calquera pretexto infrinxan esta prescrición serán persoalmente responsables do dano causado.

Quedan exceptuados dela os casos de incendio ou de inundación ou outros urxentes análogos, en que pola ocupación háxase de escusar un perigo ao propietario ou posuídor, ou evitar ou atenuar o mal que se temer ou houber sobrevindo.

Artigo 14.

Ninguén poderá ser expropiado dos seus bens senón por causa de utilidade común e en virtude de mandamento xudicial, que non se executará sen previa indemnización regulada polo xuíz con intervención do interesado.

Artigo 15.

Ninguén está obrigado a pagar contribución que non fose votada polas Cortes, ou polas Corporacións populares legalmente autorizadas para impola, e cuxa cobranza non se faga na forma prescrita pola lei.

Todo funcionario público que tente esixir ou esixa o pago dunha contribución sen os requisitos prescritos neste artigo, incorrerá no delito de exacción ilegal.

Artigo 16.

Ningún español que se ache no pleno goce dos seus dereitos civís poderá ser privado do dereito de votar nas eleccións de Senadores, Deputados a Cortes, Deputados provinciais e Concelleiros.

Artigo 17.

Tampouco poderá ser privado ningún español:

• Do dereito de emitir libremente as súas ideas e opinións, xa de palabra, xa por escrito, valéndose da imprenta ou doutro procedemento semellante.
• Do dereito de se reunir pacificamente.
• Do dereito de se asociar para todos os fins da vida humana que non sexan contrarios á moral pública.

E, por último, do dereito de dirixir peticións individual ou colectivamente ás Cortes, ao Rei e ás Autoridades.

Artigo 18.

Toda reunión pública estará suxeita ás disposicións xerais de policía. As reunións ao aire libre e as manifestacións políticas só poderán celebrarse de día.

Artigo 19.

A toda Asociación cuxos individuos delinquiren polos medios que a mesma lles proporcione, poderá impórselles a pena de disolución.

A autoridade gubernativa poderá suspender a Asociación que delinca, sometendo incontinenti aos reos ao Xuíz competente.

Toda Asociación cuxo obxecto ou cuxos medios comprometan a seguridade do Estado poderá ser disolta por unha lei.

Artigo 20.

O dereito de petición non poderá exercerse colectivamente por ningunha clase de forza armada. Tampouco poderán exercelo individualmente os que formen parte dunha forza armada, senón

con arranxo ás leis do seu instituto, en canto teña relación con este.

Artigo 21.

A Nación obrígase a manter o culto e os ministros da relixión católica.

O exercicio público ou privado de calquera outro culto queda garantido a tódolos estranxeiros residentes en España, sen máis limitacións que as regras universais de a moral e do dereito.

Se algúns españois profesaren outra relixión que a católica, é aplicable aos mesmos todo o disposto no parágrafo anterior.

Artigo 22.

Non se establecerá nin polas leis, nin polas Autoridades, disposición algunha preventiva que se refira ao exercicio dos dereitos definidos neste título. Tampouco poderán establecerse a censura, o depósito nin o editor responsable para os xornais.

Artigo 23.

Os delictos que se cometan con ocasión do exercicio dos dereitos consignados neste título, serán penados polos tribunais con arranxo ás leis comúns.

Artigo 24.

Todo español poderá fundar e manter establecementos de instrución ou de educación, sen previa licenza, salva a inspección da Autoridade competente por razóns de hixiene e moralidade.

Artigo 25.

Todo estranxeiro poderá establecerse libremente en territorio español, exercer nel a súa industria, ou dedicarse a calquera profesión para cuxo desempeño non esixan as leis títulos de aptitude expedidos polas Autoridades españolas.

Artigo 26.

A ningún español que estea no pleno goce dos seus dereitos civís poderá impedirse saír libremente do territorio, nin trasladar a súa residencia e haberes a país estranxeiro, salvas as obrigacións de contribuír ao servizo militar ou ao mantemento das cargas públicas.

Artigo 27.

Tódolos españois son admisibles aos empregos e cargos públicos segundo o seu mérito e capacidade.

A obtención e o desempeño destes empregos e cargos, así como a adquisición e o exercicio de os dereitos civís e políticos, son independentes da relixión que profesen os españois.

O estranxeiro que non estiver naturalizado non poderá exercer en España cargo algún que teña anexa autoridade ou xurisdición.

Artigo 28.

Todo español está obrigado a defender a Patria coas armas cando sexa chamado pola lei, e a contribuír aos gastos do Estado en proporción das súas haberes.

Artigo 29.

A enumeración dos dereitos consignados neste título non implica a prohibición de calquera outro non consignado expresamente.

Artigo 30.

Non será necesaria a previa autorización para procesar ante os tribunais ordinarios aos funcionarios públicos, calquera que sexa o delito que cometeren.

O mandato do superior non eximirá de responsabilidade nos casos de infracción manifesta, clara e terminante dunha prescrición constitucional. Nos demais, só eximirá aos axentes que non exerzan autoridade.

Artigo 31.

As garantías consignadas nos artigos 2º, 5º e 6º, e parágrafos 1º, 2º e 3º. do 17, non poderán suspenderse en toda a Monarquía nin en parte dela, senón temporalmente e por medio dunha lei, cando así o esixa a seguridade do Estado en circunstancias extraordinarias.

Promulgada aquela, o territorio no que se aplicar rexerase, durante a suspensión, pola lei de Orde pública establecida de antemán.

Pero nin nunha nin noutra lei poderanse suspender máis garantías que as consignadas no primeiro parágrafo deste artigo, nin autorizar ao Goberno para estrañar do Reino, nin deportar aos españois, nin para desterralos a distancia de máis de 250 quilómetros do seu domicilio.

En ningún caso os Xefes militares ou civís poderán establecer outra pena que a prescrita previamente pola lei.

Título II - Dos poderes públicos.

Artigo 32.

A soberanía reside esencialmente na Nación, da cal emanan todos os poderes.

Artigo 33.

A forma de goberno da Nación Española é a Monarquía.

Artigo 34.

A potestade de facer as leis reside nas Cortes. El-Rei sanciona e promulga as leis.

Artigo 35.

O Poder executivo reside en El-Rei, que o exerce por medio dos seus Ministros.

Artigo 36.

Os Tribunais exercen o poder xudicial.

Artigo 37.

A xestión dos intereses peculiares dos pobos e das provincias corresponde respectivamente aos Concellos e Deputacións provinciais, con arranxo ás leis.

Título III - Do poder lexislativo.

Artigo 38.

As Cortes componse de dous Corpos Colexisladores, a saber: Senado e Congreso. Ámbolos dous Corpos son iguais en facultades, agás nos casos previstos na Constitución.

Artigo 39.

O Congreso renovarase totalmente cada tres anos. O Senado renovarase por cuartas partes cada tres anos.

Artigo 40.

Os Senadores e Deputados representarán a toda a Nación, e non exclusivamente aos electores que os nomearen.

Artigo 41.

Ningún Senador nin Deputado poderá admitir dos seus electores mandato imperativo algún.

Sección primeira. Da celebración e facultades das Cortes.

Artigo 42.

As Cortes reúnense todos os anos.

Corresponde a El.-Rei convocalas, suspender e pechar as súas sesións, e disolver un dos Corpos Colegisladores, ou ambos á vez.

Artigo 43.

As Cortes estarán reunidas ao menos catro meses cada ano, sen incluír neste tempo o que se invista na súa constitución. El-Rei convocaraas, como moi tarde, para o día 1º de febreiro.

Artigo 44.

As Cortes reuniranse necesariamente logo que vacare a Coroa ou que o Rei se imposibilitar de calquera modo para o goberno do Estado.

Artigo 45.

Cada un dos Corpos Colegisladores terá as facultades seguintes:

1. Formar o respectivo Regulamento para o seu goberno interior.
2. Examinar a legalidade das eleccións e a aptitude legal dos individuos que o compoñan; e
3. Nomear, ao se constituír, o seu Presidente, Vicepresidentes e Secretarios.

Mentres o Congreso non sexa disolto, o seu Presidente, Vicepresidentes e Secretarios, continuarán exercendo os seus cargos durante as tres lexislaturas.

O Presidente, Vicepresidentes e Secretarios do Senado renovaranse sempre que haxa elección xeral dos devanditos cargos no Congreso.

Artigo 46.

Non poderá estar reunido un dos Corpos Colexisladores sen que o estea tamén o outro, agás no caso en que o Senado se constitúa en Tribunal.

Artigo 47.

Os Corpos Colexisladores non poden deliberar xuntos, nin en presenza de El-Rei.

Artigo 48.

As sesións do Senado e as do Congreso serán públicas, agás nos casos que necesariamente esixan reserva.

Artigo 49.

Ningún proxecto poderá chegar a ser lei sen que antes sexa votado nos dous Corpos Colexisladores.

Se non houber absoluta conformidade entre ambos, procederase con arranxo á lei que fixa as súas relacións.

Artigo 50.

Os proxectos de lei sobre contribucións, crédito público e forza militar presentaranse ao Congreso antes que ao Senado; e se este fixer neles algunha alteración que aquel non admita, prevalecerá a resolución do Congreso.

Artigo 51.

As resolucións das Cortes tomaranse a pluralidade de votos.

Para votar as leis requírese en cada un dos Corpos Colexisladores a presenza da metade máis un do número total dos individuos que teñan aprobadas as súas actas.

Artigo 52.

Ningún proxecto de lei pode aprobarse polas Cortes senón despois de ser votado, artigo por artigo, en cada un dos Corpos Colexisladores.

Exceptuándose os Códigos ou leis que pola súa moita extensión non se presten á discusión por artigos; pero, aínda neste caso, os respectivos proxectos someteranse íntegros ás Cortes.

Artigo 53.

Ambos os Corpos Colexisladores teñen dereito de censura, e cada un dos seus individuos o de interpelación.

Artigo 54.

A iniciativa das leis corresponde a El-Rei e a cada un dos Corpos Colexisladores.

Artigo 55.

Non se poderán presentar en persoa, individual nin colectivamente, peticións ás Cortes. Tampouco poderán celebrarse, cando as Cortes estean abertas, reunións ao aire libre nos arredores do Palacio de ningún dos Corpos Colexisladores.

Artigo 56.

Os Senadores e os Deputados non poderán ser procesados nin detidos cando estean abertas as Cortes, sen permiso do respectivo Corpo Colexislador, a non ser achados in fraganti. Así neste caso, como no de ser procesados ou arrestados mentres estiveren pechadas as Cortes, darase conta ao Corpo a que pertenzan, tan logo como se reúna.

Cando houber ditada sentenza contra un Senador ou Deputado en proceso seguido sen o permiso a que se refire o parágrafo anterior, a sentenza non se poderá levar a efecto ata que autorice a súa execución o Corpo ao que pertenza o procesado.

Artigo 57.

Os Senadores e Deputados son inviolábeis polas opinións e votos que emitan no exercicio do seu cargo.

Artigo 58.

Ademais da potestade lexislativa, corresponde ás Cortes:

1. Recibir a El-Rei, ao sucesor inmediato da Coroa e á Rexencia o xuramento de gardar a Constitución e as leis.
2. Resolver calquera dubida de feito ou de dereito que ocorra en orde á sucesión da Coroa.
3. Elixir a Rexencia do Reino e nomear o titor de El-Rei menor cando o prevén a Constitución.
4. Facer efectiva a responsabilidade dos Ministros; e
5. Nomear e separar libremente os Ministros do Tribunal de Contas do Reino, sen que o nomeamento poida recaer en ningún Senador nin Deputado.

Artigo 59.

O Senador ou Deputado que acepte do Goberno ou da Casa Real pensión, emprego, comisión con soldo, honras ou condecoracións, entenderase que renuncia ao seu cargo.

Exceptúase desta disposición o emprego de Ministro da Coroa.

Sección segunda. Do Senado.

Artigo 60.

Os Senadores elixiranse por provincias.

Para o efecto, cada distrito municipal elixirá por sufraxio universal un número de compromisarios igual á sexta parte do de Concelleiros que deban compor o seu Concello.

Os distritos municipais onde o número de Concelleiros non chegue a seis, elixirán, con todo, un compromisario.

Os compromisarios así elixidos asociaranse a a Deputación provincial respectiva, constituíndo con ela a Xunta electoral.

Cada unha destas Xuntas elixirá, a pluralidade absoluta de votos, catro Senadores.

Artigo 61.

Calquera que sexa en diante a división territorial, nunca se alterará o número total de Senadores que, con arranxo ao prescrito nesta Constitución, resulta da demarcación actual de provincias.

Artigo 62.

Para ser elixido Senador necesítase:

1. Ser español.
2. Ter corenta anos de idade.
3. Gozar de todos os dereitos civís. E
4. Reunir algunhas das seguintes condicións
   • Ser ou ser Presidente do Congreso.
   • Deputado electo en tres eleccións xerais, ou unha vez para Cortes Constituíntes.
   • Ministro da Coroa.
   • Presidente do Consello de Estado, dos Tribunais Supremos, do Consello Supremo da Guerra e do Tribunal de Contas do Reino.
   • Capitán xeral de Exército ou Almirante.
   • Tenente xeral ou Vicealmirante.
   • Embaixador.
   • Conselleiro de Estado.
   • Maxistrado dos Tribunais Supremos, individuo do Consello Supremo da Guerra e do Almirantazgo, Ministro do Tribunal de Contas do Reino ou Ministro plenipotenciario durante dous anos
   • Arcebispo ou Bispo.
   • Reitor de Universidade da Clase de Catedráticos.
   • Catedrático de termo, con dous anos de exercicio.
   • Presidente ou Director das Academias Española, da Historia, de Nobres Artes, de Ciencias Exactas, Físicas e Naturais, de Ciencias Morais e Políticas, e de Ciencias Médicas.
   • Inspector xeral dos Corpos de enxeñeiros civís.
   • Deputado provincial catro veces.
   • Alcalde dúas veces en pobos de máis de 30.000 almas.

Artigo 63.

Serán ademais elegibles os 50 maiores contribuíntes por contribución territorial, e os 20 maiores por subsidio industrial e comercial, de cada provincia.

Artigo 64.

O Senado renovarase por cuartas partes, con arranxo á Lei Electoral, cada vez que se fagan eleccións xerais de Deputados.

A renovación será total cando o Rei disolva o Senado.

Sección terceira. Do Congreso.

Artigo 65.

O Congreso comporase dun Deputado polo menos por cada 40.000 almas de poboación, elixido con arranxo á lei Electoral.

Artigo 66.

Para ser Deputado requírese ser español, maior de idade, e gozar de todos os dereitos civís.

Título IV - De El-Rei

Artigo 67.

A persoa de El-Rei é inviolable, e non está suxeita a responsabilidade. Son responsables os Ministros.

Artigo 68.

El-Rei nomea e separa libremente aos seus Ministros.

Artigo 69.

A potestade de facer executar as leis reside en El-Rei, e a súa autoridade de estende a todo canto conduce á conservación da orde pública no interior e á seguridade do Estado no exterior, conforme á Constitución e ás leis.

Artigo 70.

El-Rei dispón das forzas de mar e terra, declara a guerra, e fai e ratifica a paz; dando despois conta documentada ás Cortes.

Artigo 71.

Unha soa vez en cada lexislatura poderá El-Rei suspender as Cortes sen o consentimento destas. En todo caso, as Cortes non poderán deixar de estar reunidas o tempo sinalado no art. 43.

Artigo 72.

No caso de disolución dun ou de ámbolos dous Corpos Colexisladores, o Real decreto conterá necesariamente a convocatoria das Cortes para dentro de tres meses.

Artigo 73.

Ademais das facultades necesarias para a execución das leis, corresponde a El-Rei:

1. Coidar da acuñación da moeda, na que se porá o seu busto e nome.
2. Conferir os empregos civís e militares con arranxo ás leis.
3. Conceder en igual forma honras e distincións.
4. Dirixir as relacións diplomáticas e comerciais coas demais potencias.
5. Coidar de que en todo o Reino adminístrese pronta e cumprida xustiza; e
6. Indultar aos delincuentes, con arranxo ás leis, salvo o disposto relativamente aos Ministros.

Artigo 74.

El-Rei necesita estar autorizado por unha lei especial:

1. Para enaxenar, ceder ou permutar calquera parte do territorio español.
2. Para incorporar calquera outro territorio ao territorio español.
3. Para admitir tropas estranxeiras no Reino.
4. Para ratificar os tratados de alianza ofensiva, os especiais de comercio, os que estipulen dar subsidios a unha potencia estranxeira, e todos aqueles que poidan obrigar individualmente aos españois. En ningún caso os artigos secretos dun tratado poderán derrogar os públicos.
5. Para conceder amnistías e indultos xerais.
6. Para contraer matrimonio e para permitir que o contraian as persoas que sexan súbditos seus e teñan dereito a suceder na Coroa, segundo a Constitución; e
7. Para abdicar a Coroa.

Artigo 75.

Ao Rei corresponde a facultade de facer regulamentos para o cumprimento e aplicación das leis, previos os requisitos que as mesmas sinalen.

Artigo 76.

A dotación do Rei fixarase ao principio de cada reinado.

Título V - Da sucesión á Coroa e da Rexencia do Reino

Artigo 77.

A autoridade Real será hereditaria.

A sucesión no Trono seguirá a orde regular de primogenitura e representación, sendo preferida sempre a liña anterior ás posteriores; na mesma liña, o grao máis próximo ao máis remoto; no mesmo grao, o home á femia, e no mesmo sexo, a persoa de máis idade á de menos.

Artigo 78.

Se chegar a extinguirse a dinastía que sexa chamada á posesión da Coroa, as Cortes farán novos chamamentos, como máis conveña á Nación.

Artigo 79.

Cando falecer o Rei, o novo Rei xurará gardar e facer gardar a Constitución e as Leis, do mesmo xeito e nos mesmos termos que as Cortes decreten para o primeiro que ocupe o Trono conforme á Constitución.

Igual xuramento prestará o Príncipe de Asturias cando cumpra dez e oito anos.

Artigo 80.

As Cortes excluirán da sucesión a aquelas persoas que sexan incapaces para gobernar ou fixesen cousa por que merezan perder o dereito á Coroa.

Artigo 81.

Cando reine unha femia, o seu marido non terá parte ningunha no goberno do Reino.

Artigo 82.

O Rei é maior de idade ao dez e oito anos.

Artigo 83.

Cando o Rei se imposibilitar para exercer a súa autoridade, e a imposibilidade for recoñecida polas Cortes, ou vacare a Coroa sendo de menor idade o inmediato sucesor, nomearán as Cortes para gobernar o Reino unha Regencia composta dunha, tres ou cinco persoas.

Artigo 84.

Ata que as Cortes nomeen a Regencia, será gobernado o Reino provisionalmente polo pai, ou, na súa falta, pola nai do Rei, e en defecto de ambos, polo Consello de Ministros.

Artigo 85.

A Regencia exercerá toda a autoridade do Rei, en cuxo nomee publicaranse os actos do Goberno.

Durante a Regencia non pode facerse variación algunha na Constitución.

Artigo 86.

Será titor do Rei menor o que lle nomeei no seu testamento o Rei defunto. Se este non lle nomeei, recaerá a tutela no pai, e, na súa falta, na nai mentres permanezan viúvos.

A falta de titor testamentario ou lexítimo, nomearanlle as Cortes.

No primeiro e terceiro caso o titor ha de ser español de nacemento.

As Cortes terán respecto da tutela do Rei as mesmas facultades que lles concede o art. 80 en canto á sucesión á Coroa.

Os cargos de Rexente e de titor do Rei non poden estar reunidos senón no pai ou a nai.

Título VI - Dos ministros

Artigo 87.

Todo o que o Rei mandar ou dispuxer no exercicio da súa autoridade, será asinado polo Ministro a quen corresponda. Ningún funcionario público dará cumprimento ao que careza deste requisito.

Artigo 88.

Non poderán asistir ás sesións das Cortes os Ministros que non pertenzan a un dos Corpos Colexisladores.

Artigo 89.

Os Ministros son responsables ante as Cortes dos delitos que cometan no exercicio das súas funcións.

Ao Congreso corresponde acusalos e ao Senado xulgalos.

As leis determinarán os casos de responsabilidade dos Ministros, as penas a que estean suxeitos e o modo de proceder contra eles.

Artigo 90.

Para que o Rei indulte aos Ministros condenados polo Senado, ha de preceder petición dun dos Corpos Colegisladores.

Título VII - Do poder xudicial

Artigo 91.

Aos Tribunais corresponde exclusivamente a potestade de aplicar as leis nos xuízos civís e criminais.

A xustiza adminístrase en nome do Rei.

Uns mesmos Códigos rexerán en toda a Monarquía, sen prexuízo das variacións que por particulares circunstancias determinen as leis.

Neles non se establecerá máis que un só foro para todos os españois nos xuízos comúns, civís e criminais.

Artigo 92.

Os Tribunais non aplicarán os regulamentos xerais, provinciais e locais senón en canto estean conformes coas leis.

Artigo 93.

Establecerase o xuízo por xurados para todos os delitos políticos, e para os comúns que determine a lei.

A lei determinará tamén as condicións necesarias para desempeñar o cargo de xurado.

Artigo 94.

O Rei nomea os Maxistrados e Xuíces a proposta do Consello de Estado e con arranxo á lei orgánica de Tribunais.

O ingreso na carreira xudicial será por oposición. Con todo, o Rei poderá nomear ata a cuarta parte de Maxistrados das Audiencias e do Tribunal Supremo sen suxeición ao disposto no parágrafo anterior, nin ás regras xerais da lei orgánica de Tribunais pero sempre con audiencia do Consello de Estado e dentro das categorías que para estes casos estableza a referida lei.

Artigo 95.

Os Maxistrados e Xuíces non poderán ser depostos senón por sentenza ejecutoria ou por Real decreto acordado en Consello de Ministros, previa consulta do Consello de Estado, e ao tenor do que se dispoña na mencionada lei orgánica. Tampouco poderán ser trasladados senón por Real decreto expedido cos mesmos trámites; pero poderán ser suspendidos por auto de Tribunal competente.

Artigo 96.

Os Tribunais, baixo a súa responsabilidade, non darán posesión aos Maxistrados ou Xuíces que non houberen sido nomeados con arranxo á Constitución e ás leis.

Artigo 97.

Os ascensos na carreira xudicial faranse a consulta do Consello de Estado.

Artigo 98.

Os Xuíces son responsables persoalmente de toda infracción de lei que cometan, segundo o que determine a lei de responsabilidade xudicial.

Todo español poderá establecer acción pública contra os Xuíces ou Maxistrados polos delitos que cometeren no exercicio do seu cargo.

Título VIII - Das Deputacións Provinciais e concellos.

Artigo 99.

A organización e atribucións das Deputacións provinciais e Concellos rexeranse polas súas respectivas leis.

Estas axustaranse aos principios seguintes:

1. Goberno e dirección dos intereses peculiares da provincia ou do pobo polas respectivas Corporacións.
2. Publicidade das sesións dunhas e outras dentro dos límites sinalados pola lei.
3. Publicación dos orzamentos, contas e acordos importantes das mesmas.
4. Intervención do Rei, e no seu caso das Cortes, para impedir que as Deputacións provinciais e os Concellos se extralimiten das súas atribucións en prexuízo dos intereses xerais e permanentes; e
5. Determinación das súas facultades en materia de impostos a fin de que os provinciais e municipais non se achen nunca en oposición co sistema tributario do Estado.

Título IX - Das contribucións e da forza pública

Artigo 100.

O Goberno presentará todos os anos ás Cortes os orzamentos de gastos e de ingresos, expresando as alteracións que fixese nos do ano anterior.

Cando as Cortes se reúnan o 1º. de Febreiro, os orzamentos haberán de presentarse ao Congreso dentro do dez días seguintes á súa reunión.

Artigo 101.

O Goberno presentará, ao mesmo tempo que os orzamentos, o balance do último exercicio, con arranxo á lei.

Artigo 102.

Ningún pago poderá facerse senón con arranxo á lei de Orzamentos ou outra especial, e por orde do Ministro de Facenda, na forma e baixo a responsabilidade que as leis determinen.

Artigo 103.

O Goberno necesita estar autorizado por unha lei para dispor das propiedades do Estado e para tomar caudais a préstamo sobre o crédito da Nación.

Artigo 104.

A Débeda pública está baixo a salvaguardia da Nación.

Non se fará ningún empréstito sen que se voten ao mesmo tempo os recursos necesarios para pagar os seus intereses.

Artigo 105.

Todas as leis referentes a ingresos, gastos públicos ou crédito público consideraranse como parte do orzamento e publicaranse con este carácter.

Artigo 106.

As Cortes fixarán todos os anos, a proposta do Rei, as forzas militares de mar e terra. As leis que determinen estas forzas votaranse antes que a de Orzamentos.

Artigo 107.

Non pode existir en territorio español forza armada permanente que non estea autorizada por unha lei.

Título X - Das provincias de Ultramar

Artigo 108.

As Cortes Constituíntes reformarán o sistema actual de goberno das provincias de Ultramar, cando tomasen asento os Deputados de Cuba ou Porto Rico, para facer extensivos ás mesmas, coas modificacións que se creren necesarias, os dereitos consignados na Constitución.

Artigo 109.

O réxime por que se gobernan as provincias españolas situadas no Arquipélago filipino será reformado por unha lei.

Título XI - Da reforma da Constitución

Artigo 110.

As Cortes, por si ou a proposta de El-Rei, poderán acordar a reforma da Constitución, sinalando para o efecto o artigo ou artigos que haxan de alterarse.

Artigo 111.

Feita esta declaración, El-Rei disolverá o Senado e o Congreso, e convocará novas Cortes, que se reunirán dentro do tres meses seguintes. Na convocatoria inserirase a resolución das Cortes de que fala o artigo anterior.

Artigo 112.

Os Corpos Colegisladores terán o carácter de Constituíntes tan só para deliberar acerca da reforma, continuando despois co de Cortes ordinarias.

Mentres as Cortes sexan Constituíntes, non poderá ser disolto ningún de os Corpos Colexisladores.

DISPOSICIÓNS TRANSITORIAS

Artigo 1.

A lei que en virtude desta Constitución fágase para elixir a persoa de El-Rei e para resolver as cuestións a que esta elección der lugar, formará parte da Constitución.

Artigo 2.

Ata que promulgada a lei orgánica de Tribunais, teñan cumprido efecto os artigos 94, 95, 96 e 97 da Constitución, o Poder executivo poderá ditar as disposicións conducentes á súa aplicación na parte que sexa posible.

PALACIO das Cortes en Madrid a 1º de xuño de 1869. Nicolás María Rivero, Deputado por Madrid, Presidente. Manuel de Chairo e Persi, Deputado pola circunscrición de Alcalá, Secretario. O Marqués de Sardoal, Deputado por Motril, Secretario. Julián Sánchez Ruano, Deputado por Salamanca, Secretario. Francisco Javier Carratalá, Deputado por Alacante, Secretario.

Véxase tamén

• Constitución española de 1812
• Estatuto Real de 1834
• Constitución española de 1837
• Constitución española de 1845
• Constitución española de 1876
• Constitución española de 1931
• Constitución española de 1978